نقش کراتین و ساختار مو: چگونه کراتین به تقویت و احیای مو کمک می‌کند؟
کراتین، پروتئینی است که به طور طبیعی در مو، پوست و ناخن‌ها یافت می‌شود و نقش حیاتی در سلامت و ساختار این بافت‌ها ایفا می‌کند. این پروتئین به عنوان جزء اصلی ساختار مو، مسئول استحکام، انعطاف‌پذیری و درخشندگی موها است. در این مقاله، به بررسی علمی نقش کراتین در ساختار مو می‌پردازیم. از نقش آن در تقویت فیبرهای مو تا بازسازی و ترمیم آسیب‌های ناشی از عوامل محیطی و شیمیایی، تمامی جنبه‌های تاثیرگذار این پروتئین مهم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
ساختار مو
قبل از اینکه بپردازیم به اینکه کراتین چه در ساختار مو ایجاد می‌کند، بهتر است ابتدا با ساختار مو آشنا شویم.
هر فرد دارای ۱۲۰۰۰۰ تار مو در سر خود است. البته این یک رقم میانگین است و ممکن است در افراد مختلف کم یا زیاد باشد. موی سالم خاصیت ارتجاعی دارد و قادر است آب را جذب کند و به اندازه ۲۰ درصد وزن خود متورم شود. هر تار مویی از فولیکول خاصی حاصل می‌شود و در هر پایه فولیکول، پیاز مو قرار دارد که دارای سلول‌های در حال رشد است. سلول‌ها همیشه در حال تقسیم شدن هستند و به رو به بالا رشد می‌کنند. زمانی که این سلول‌ها به بخش کیسه مو می‌رسند، به شکل ۶ لایه متحدالمرکز محکم می‌شوند و رشد می‌کنند. از این ۶ لایه، سه لایه به مو تبدیل می‌شوند که تشکیل شده است از کوتیکول، کورتکس و مدولا.
سه لایه بیرونی هم پوشش فولیکول را تشکیل می‌دهند. در قسمت پیاز مو، سلول‌هایی به نام ملانوسیت وجود دارند که که رنگدانه ملانین را ساخته و باعث رنگی شدن موها می‌شود. نوع فولیکول هر فرد باعث می‌شود که موهای او صاف یا مجعد باشد.
کراتین طبیعی مو
در ساقه مو پروتئینی به نام کراتین وجود دارد. این کراتین همانی است که در ناخن هم یافت می‌شود. این پروتئین مقاومت بالایی در برابر پارگی و ساییده شدن دارد. این پروتئین هم همانند بسیاری از پروتئین‌های بدن از آمینو اسید تشکیل شده است که به هم وصل هستند. پیوند بین این دو آمینو اسید را پیوند پپتیدی می‌گویند و رشته‌هایی که از این پیوند پدید می‌آیند، پپتید نام دارند. وقتی چند رشته پپتید به یکدیگر می‌پیوندند، ساختار پروتئین‌ها را شکل می‌دهند. علاوه بر این کراتین دارای دو نوع پیوند دیگر به نام‌های پیوند هیدروژنی و دی سولفیدی دارد.
پیوندهای هیدروژنی و دی سولفیدی کراتین
زمانی که موها را کراتین می‌کنیم، بر پیوندهای دی سولفیدی تاثیر گذاشته و و باعث بازسازی و احیای آن‌ها می‌شود. در ساقه مو هم ساختار‌های پروتئینی وجود دارند که با پیوندهای دی سولفید و هیدروژن به همدیگر وصل شده اند. گفتیم که حالت مو از لحاظ مجعد یا صاف بودن بستگی به شکل فولیکول دارد اما پیوند دی سولفیدی هم در حالت مو نقش دارد.
پیوندهای دی سولفیدی به وسیله اکسید شدن گروه‌های سولفیدریل روی آمینو اسید سیستئین ایجاد می‌شوند. زنجیره‌های پروتئینی گوناگون و یا حلقه‌های داخل یک زنجیره توسط پیوندهای دی سولفید کووالانسی که بسیار پرقدرت هستند کنار هم قرار می‌گیرند. مارپیچ‌های آلفای موجود در تارهای مو به وسیله پیوندهای دی سولفید وصل هستند. هر چقدر پیوندهای دی سولفیدی در مو زیاد باشد، حالت مو مجعدتر و فرتر می‌شود. این پیوندهای باعث ایجاد خاصیت ارتجاعی موها شده و آن را محکم می‌کند.
پیوندهای هیدروژنی نسبت به پیوندهای دی سولفیدی قدرت کمتری دارند. کراتینه مو بر روی این پیوند، تاثیر خاصی ندارد؛ چون این پیوندها را می‌توان بار دیگر به کمک حرارت احیا کرد. این نوع پیوندها باعث انعطاف موها می‌شوند. هنگام شسته شدن موها، این پیوندها از بین می‌روند و به همین خاطر بعد از حمام موها وز می‌شوند.
کراتینه و کورتکس مو
وقتی موها کراتین می‌شوند، این کراتین بر ساقه موها تاثیر می‌گذارد و باعث بازسازی آن‌ها می‌شود و به این ترتیب خاصیت ارتجاعی آن‌ها بیشتر می‌شود. ساقه مو سه بخش دارد که در لایه میانی کورتکس مو وجود دارد.
کوتیکول
لایه محافظ مو می‌باشد و حاوی سلول‌های روی است. زمانی که کوتیکول سالم باشد از لایه داخلی محافظ می‌کند و باعث درخشندگی موها می‌شود. وظیفه دیگر این کوتیکول حفظ تعادل هیدراتاسیون و انعطاف‌پذیری موهاست. وقتی فرایندهای شیمیایی مانند رنگ کردن و دکلره کردن مو انجام می‌شود، به کوتیکول آسیب می‌زنند و به این ترتیب موها خشک می‌شوند.
کورتکس مو
قشر اصلی مو بوده و رنگدانه‌ها را تشکیل می‌دهد. وقتی رشته‌های بلند کراتین با پیوندهای دی سولفید و هیدروژن به هم وصل می‌شوند کورتکس مو تشکیل می‌شود. وقتی موها را کراتینه می‌کنیم، بر این لایه تاثیر می‌گذارد و باعث بازسازی پیوندهای پپتیدی و دی سولفیدی کراتین که در ساقه وجود دارند، می‌شوند
مدولا
وقتی مو کراتینه می‌شود، کمترین تاثیر آن بر بخش مدولا از ساقه مو است. این فقط در موهای ضخیم وجود دارد و داخلی‌ترین لایه مو است که دارای یک هسته نرم نازک است که دارای سلول‌های شفاف است.
نقش کراتینه در خاصیت ارتجاعی مو
نقش اصلی در حالت ارتجاعی مو را پیوندهای دی سولفیدی بازی می‌کنند. وقتی مو به هر دلیلی دچار آسیب می‌شود، این پیوندها از بین رفته و باعث زبر و شاخی شدن، خشکی و کدر شدن موها می‌شوند. وقتی موها کراتین می‌شوند، پیوندهای دی سولفیدی را بازسازی می‌کند که نتیجه آن براق و ابریشمی شدن موهاست. با این کار پیوندهای دی سولفیدی دوباره احیا شده و به حالت ارتجاعی خود برمی گردند.
